Qabsoo Dhala Haaratti Dabarsuu

Ummanni Oromoo abdii dhaabolee siyaasaa irratti gatee rakkoo amma sabni kuni keessa jiru keessaa nu baasa jedhee eega eeguu jalqabee tureera. Haata’u malee garuu dursitootnni bara durii qabsoo tana jalqaban yookan wayitti biyya baasuu, yookan dadhabne jedhanii dhala haaratti kennuu didanii irratti cichanii taa’un qabsoo Oromoo yeroo ammaa maqaanillee akka badaa dhufu godheera.


Kana yoo jedhu maanguddoonni har’aa, kan kaleessa qabsoo Oromoo jalqaban bu’a tokko hinbuufne jechuu koo miti. Sabni Oromoo dammaqee akka qabsoo isaa lola ollaa keessaa irra darbee gara fincila guutuu biyyaa ta’uufi sagantaa siyaasaa karoorfatuuf karaa saaqan, umrii ofii itti gubaniiru. Qabsoon tuni akka ummata bal’aa bira geessu gochuu isaanitiif galata guddaa qabu.

Qabsoo Oromoo kanniisa birraa qofaa miti

Qabsoon ilmaan Oromoo kanniisa birraa qofa ta'uu hinqabu. Biyyoota ambaa keessatti baqatanii garuu haala ilmaan Oromoo biyyatti keessa jiraniifi haala nyaaphni dhiibee biyyaa isaan baasee kan hindagatin qabsaa'ota hedduutu jira. Qabsaa'onni kunninis bakkuma jiranii kuun beekomsaan, kuun humnaan, kuun malaan, kuun ogummaadhan, kuun qabeenyan qabsoo Oromoo gama maraan utubuu hindhiifne.
Kuni waadaa saba ofii dagachuu dhabuurraa madda.
Kuni haala kanaan osoo jiru namoonni ani lammata gabrummaa jala hinseenu, amma baqadhee homtuu na hingabroomsu itti fakkaattee, biyyi ormaa biyya isaanii itti fakkaattee akka waan mirga qabanii itti fakkaattee homaa hirmaannaa hingoones hedduudha.

Defeating Dictators

A wonderful speech of George Ayittey in Oslo Freedom Forum

Oromoo ammallee

Oromoon ammallee taa'ee wal hamachuudhan yeroon ofii fixuu hinqabu. Dhalli haaran qabsoon waa buusa jedhee eegee dhabee, ifatee jira.
Waayee qabsoo midiyaadhan itti lallabamu malee qabatamaan wal nyaachurra darbamee wanni mul'ate hinjiru. itti qabanii yoo laalan tafkiin ija qabdi jedu. Itti qabnee yoo laalle dhaaboleen alagaa kan kaleessa qabsoo isaanii jalqaban dhageettii addunyaa argachaa jiru. Biyyoonni humna qaban ofitti qabanii dubbisu, maal isinii goonu jedhanii qarqaaru.
Nuti hoo Oromoon maalif alagaa irraa marartee dhabne?
Sabanii isaatif ofii waliif marartee waan dhabneef ta'a jedheen yaada.
Dhalli Oromoo har'a biyya keessatti yoo guyyaa guyyaadhan ajjeefamu, hidhamu, reebamu marartee tokko hinqabnuuf. Kanas kan mul'isu isaanif jennee waliif obsinee fuula gara nyaaphaa deebisuu dadhabuu keenyarrati.
Osoo marartee saba keenyaf qabaannee wal hinyaannu, haalli sabni keessa jiru nutti dhagahama, nu adoocha, nu guba, nu waadda ture. Teenyee ofii wal nyaachudhaaf yeroo hinqabnu. Ammaa achi walirratti duuludhaaf daqiiqaa tokkollee kan nu hafe hinjiru. Yoo boru hinbeeknee, kan har'a garaadhaf du'u ta'e malee.
Kan yoo sabni isaa ajjeefamu gammadu waan jiru hinfakkaatu, kan qalbiin fayyaa hintaane malee.
Oromoon ammallee, taa'ee walirratti bobba'uu hinqabu-diinarratti malee!
Galmoo

Biyya Gadaa Oromiyaa

Biyya Gadaa Oromiyaa kan akka seera, aadaa fi sirnaan walbulchaa ture diinni cabsuun seenaa bara dheeratii miti. waggoota dhibba dura seera Gadaatin Oromoo walbulchaa turuu qorattoonni seenaa nibsu. warri bulchiinsa kanaan ammallee walbulchaa jiran jiru.
Gadaan bara durii akki itti ijaarame akkaataa caasaa umriitini. Kunillee urmii 8 gadi warri jiran damee tokko jalatti, warri waggaa 8-16 Gaammee jalatti akkasuma waggaa saddeeti saddeetin dirqamaafi gahee qodame. Haala kanaan ijaarsi jiru ummata hundaa ammachuudhan sirna bulchiinsaa qaba.

BIYYA GADAA OROMIYAA DEEBISANII IJAARUU

Kutaa tokko
Galmoo G.

Biyyi Oromiyaa eega gabrummaa baroota jalatti baroota 1880 moota keessa kufee kaasee mormiin sadarkaa gara agraatitti godhamaa ture. Haata’u malee haala qindaayefi grumaayen akka biyya mirga ofii falmatutti qabsoon kan eegalame baroota 1960 moota keessa. Kunis sochii ijoollee Baalee (kan Waaqoo Guututin hogganame), sochii Salaalee (Agarii Tulluutin) namoota dhuufadhaan sirna Hayla sillaasee morman dabalatee qindoomina Waldaa Gargaarsa Maccaa fi Tuulama hangafoota yoo jenne dhugaadhan alaa miti.

Kanaan alatti sochiin akka dhaaba siyaasatitti godhame dhaabolii akka Adda Bilisummaa Biyyoolessa Toophiyaa (ENLF), Dhaabbata Wallaansoo Bilisummaa Ummata Oromoo (OOPLS) fi ABOn angafoota dhaabolii siyaasaa maqaa Oromootin dhaabatani. Dhaaboliin kunniin kan hundeeffaman akkuma beekamu sochii san dura godhamaa turan kan akka sochii Maccaa fi Tuulamaa kkf irratti hundaahaniiti. Hundeeffama ABOtiif jalqabni Maccafi Tuulama jedhanii namoonni kaayanis nijiru.

Egaa hawwii qabsaa’otaa irraa haala ka’een sochiin akka barbaadan deemuu haabatu malee baroota jalqaba 1970 moota keessa dhaaboliin asii olitti jalqabaman kuni sochii ijoollee Baalee kan gara Oromoo Abbo jijjiirame malee hundumaa ABO tu dhuufataa deeme. ABO akka dhaaba siyaasaa qofa osoo hintaane akka ayyaana amantii tokkotti saba Oromoo biratti fudhatamuun isaa dursitoota isaatif aangorratti aangoo kennaa deeme. Kanarraa kan ka’een namoonni tokko tokko olaantummaa agarsiisaa deemnan mormiin keessaa isaa mudate. Haalota akkanaa kanarraa kan ka’ee namoonni sochii keessa turan irraa bahanii dhaaba mataa ofii ijaarrachuu jalqaban. Kunis ABIO (IFLO) kan amma AWDO ta’e IBSO, ABUO, AWO kkf maqaa dhahuun nidanda’ama. Dhaaboliin kunniin ABO tti mufatanii, sochii inni godhaa jirufi ture akka haala qajeellotti adeemaa hinjirre haa balaaleffatan malee humna sochii godhu tokko ta’anii waan fooyya’aa ummata Oromoo agrsiisan hinjiru.

Dhaaba siyaasaa ta'uudhaf ulaagan jiraa?

Hamma ammaa dhaaboliin siyaasaa Oromoo hundeeffamuu isaanii gabaarra oolchuu malee akkamitti akka hundeeffaman kan beekaman dhaabotii bata 1970 moota keessa hundaaffaman qofa. Kunillee hundee fi akkamitti akka hundeeffaman kan beekaman dhaabota akka ATBUO, ABO, AWDO dha.
Baroota 1990 keessa dhabooleen siyaasaa sadeen tokko haa hundeeffamman malee kuun akkuma tasaa kan gadi bahani. Keessattuu mufoo tasa ABO keessatti dhalateen dhaaboliin siyaasaa hundeeffaman kaayyofi galti isaanii kanuma ABO sanirraa waan gara gara isaan baasu hinmul'atu. Hedduun isaanii waan dhaaba jiru sanirraa haaraa fidan jiraatee osoo hintaane waldhabdee namoota jidduu jiru qofatu uumama isaanitiif sababa yoo jenne dhugaarraa fagoo miti.